Источники и литература

I. Источники

1) Архив внешней политики Российской федерации (АВП РФ)

Ф. 122. Референтура по Польше. Опись 3. Папка 747. Дело 1383.

Оп. 38. П. 127. Д. 170.

Оп. 39. П. 140. Д. 728.

Оп. 40. П. 143. Д. 170.

Оп. 40. П. 145. Д. 720.

Оп. 40. П. 148. Д. 720.

Оп. 40. П. 175. Д. 720/8.

Оп. 41. П. 147. Д. 170.

Оп. 41. П. 148. Д. 720/8.

Оп. 42. П. 152. Д. 720.

2) Российский государственный архив новейшей истории (РГАНИ)

Ф. 5. Оп. 28. Д. 481.

Ф. 5. Оп. 28. Д. 398.

Ф. 5. Оп. 49. Д. 56.

Ф. 11. Оп. 11. ДД. 1,2, 3,4, 5,6.

3) Archiwum Akt Nowych (Warszawa)

PZPR KC Sekretariat KC

PZPR KC Sekretariat I Sekretarzy KC

PZPR KC Wydział Kultury

PZPR KC Komisja Kultury

PZPR KC Wydział Nauki i Oświaty

4) Archiwum Ośrodka KARTA (Warszawa)

5) Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (Warszawa)

6) Периодические издания 1955—1976 гг.

1) «Kultura» (Paryż) — 1957—1976

2) «Nowa Kultura» (Warszawa) — 1956, 1957, 1958, 1963

3) «Nowe Drogi» (Warszawa) — 1956

4) «Po Prostu» (Warszawa) — 1955—1957

5) «Przegląd Kulturalny» (Warszawa) — 1956—1963

6) «Robotnik» (Londyn) — 1956

7) «Słowo Powszechne» (Warszawa) — 1956, 1968.

8) «Świat» (Warszawa) — 1956

9) «Trybuna Ludu» (Warszawa) — 1956

10) «Tygodnik Powszechny» (Krakow) — 1957, 1958, 1961, 1968, 1970—1976

11) «Więź» (Warszawa) — 1958,1959,1962, 1963, 1968, 1970—1976

12) «Życie Warszawy» (Warszawa) — 1957

7) Опубликованные источники

1. Фронт национального единства (В. Гомулка, С. Игнар, С. Кульчиньский, Я. Франковский). Варшава, 1956.

2. National Communizm and Popular Revolt in Eastern Europe. A selection of documents on events in Poland and Hungary. February-November 1956. Edited by Paul E. Zinner. New York, 1957.

3. Co się dzieję w ZMP? Pod red. W. Winkel i S. Wojtas. Warszawa, 1956.

4. Friszke A. Koło posłow "Znak" w Sejmie PRL. 1957—1976. Warszawa, 1997.

5. Hemerling Z., Nadolski M. Opozycja demokratyczna w Polsce. 1976—1980. Wybór dokumentów. Warszawa, 1994.

6. Hemmerling Z., Nadolski M. Opozycja wobec rządów komunistycznych w Polsce. 1956—1976. Wybór dokumentów. Warszawa, 1991.

7. Krajowy zjazd dzałaczy harcerskich w Łodzi. Warszawa, 1957.

8. Listy do pierwszych sekretarzy КС PZPR (1944—1970). Wybór i opracowanie J. Stępień. Warszawa, 1994.

9. Pietrzak L. W kalejdoskopie ćwierćwiecza. Warszawa, 1970.

10. Po Prostu. Wybór artykułów. Wybór dokonał J. Urban. Warszawa, 1956.

11. Polemiki wokół najnowszej historii Polski. Zeszyt 1. Wybór: A. Magierska, A. Szustek. Warszawa, 1994.

12. PPN. Polskie Porozumienie Niepodległościowe. Paryż, 1978.

8) Программная публицистика

1. Колаковский Л. Похвала непоследовательности. Firence, 1974.

2. Михник А. Польский диалог: церковь-левые. Лондон, 1980.

3. The Socialist Idea. A reappraisal. Edited by L. Kołakowski and S. Hampshire. London, 1977.

4. Bromke A. Polska "Ost-West Politic" // Kultura (Paryż), 1974, № 11.

5. Cywiński B. Rodowody niepokornych. Paris, 1985.

6. Czytelnik z krają. List do Redakcji // Kultura (Paryż), 1975, № 5.

7. Drewnowski J. Jedyna droga // Kultura (Paryż), 1972, № 3.

8. Drewnowski J. Socjalizm w Polsce // Kultura (Paryż), 1970, № 9.

9. Hirszowicz M. Śladami mitu (w odpowiedzi S. Kisielewskiemu) // Kultura (Paryż), 1975, № 5.

9. Jeszcze jeden krajowiec. Czy w Polsce jest możliwa opozycja? // Kultura (Paryż), 1975, № 7.

10. K. W. Społeczeństwo a piramida władzy // Kultura (Paryż), 1974, № 11.

11. Kijowski A. Niedrukowane. Warszawa: "Nowa", 1978.

12. Kołakowski L. 30-ta rocznica Nowego Ładu w Europie — zwycięństwo zdrowego rozsądku! // Kultura (Paryż), 1976, № 5.

13. Kołakowski L. Esseje. Warszawa, 1981.

14. Kołakowski L. Główne nurty marksizmu. Londyn, 1988.

15. Kołakowski L. Intelektualiści a ruch komunistyczny // Nowe Drogi, 1956, № 9.

16. Kowalski M. O potrzebie programu // Kultura (Paryż), 1975, № 5.

17. Kuroń J. Polityka i odpowiedzialność. Londyn, 1984.

18. List otwarty K.Głogowskiego do red. "Trybuny Ludu" // Kultura (Paryż), 1973, № 3.

19. Litwin A. Czy "polityczna opozycja"? // Kultura (Paryż), 1975, № 5.

20. Michnik A. Szanse polskiej demokracji. Londyn, 1984.

21. Mieroszewski J. Ewolucjonizm. Paryż, 1964.

22. Mieroszewski J. Księgi ugody i diaspory Adama Bromke // Kultura (Paryż), 1974, № 11.

23. Mieroszewski J. Polityczne neurozy. Wybór. Warszawa, 1984.

24. Mieroszewski J. Polska leży między Rosją a Ameryką // Kultura (Paryż), 1957, № 7—8.

25. Nie o egalitaryzm chodziło // Kultura (Paryż), 1969, № 5.

26. Nie zgadzam się z Baumanem // Kultura (Paryż), 1969, № 4.

27. Perski A. Nie istnieje konflikt pokoleń, tylko konflikt postaw // Więź, 1968, № 1.

28. Szczepański J. Inteligencja i rewolucja// Kronika, 1956, № 14.

29. Szczwkowski R. Stłumione porywy // Robotnik (Londyn), 1958, № 2.

30. Wirpsza W. Jaki jest sens emigracji // Kultura (Paryż), 1975, № 7.

31. Wirpsza W. List otwarty do Związku Literatów Polskich // Kultura (Paryż), 1973, № 3.

32. Zabrzeski A. Spór o polski marksizm // Kultura (Paryż), 1970, № 12.

33. Zambrowski A. Oświadczenie dla wojewódzkiej komisji kontroli // Kultura (Paryż), 1968, № 1—2.

9) Воспоминания, интервью, дневники

1. Дьявол в истории (интервью Л. Колаковского Д. Урбану) // Системы советского типа в Восточной Европе. М., 2000.

2. Милош Ч. Марксизм (из книги «Rodzinna Europa», 1959 г.) // Путь, 1993, № 4.

3. Garztecki J. Klub Krzywego Koła // Tygodnik Demokratyczny, 1989, № 10.

4. Jedlicki W. Klub Krzywego Koła. Paryż, 1962.

5. Kijowski A. Dziennik. 1970—1977. Krakow, 1998.

6. Kuroń J. Wiara i wina. Do i od komunizmu. Wrocław, 1995.

7. Na pewno czas najważniejszy. Rozmowa z K. Modzelewskim // Jankowska J. Portrety niedokończone. Warszawa, 2004.

8. Niesiołowski S. Organizacja "Ruch" // Węz, 1990, № 1.

9. Porządkowanie pojęć. Z Aleksandrem Hallem rozmawia Ewa Polak // Więź, 1990, № 2—3.

10. Przetakiewicz Z. Od ONR-u do PAX-u. Warszawa, 1994.

11. Rozmowa ze Stefanem Kisielewskim // Kultura (Paryż), 1957, № 6.

Аудио-записи бесед автора с:

Каролем Модзелевским (05.04.05.)

Эрнестом Брыллем (30.05.05.)

Лешеком Мочульским (31.05.05.)

Здиславом Найдером (02.06.05.)

Веславом Хшановским (06.06.05.)

Збигневом Ромашевским (13.06.05.)

Яном Литыньским (14.06.05.)

Войцехом Ярузельским (15.06.05.)

Антонием Замбровским (20.06.05.)

Хенриком Вуецом (05—06.07.05.)

Северином Блюмштайном (16.07.05.)

Александром Смоляром (24,07.05.)

II. Научная литература

1. Брониславский Е., Вачнадзе Г. Польский диалог. Тбилиси, 1990.

2. Ван Харен В., Зоммерфельд Ф. Польша: церковь, КОР, коммунизм? М., 1982.

3. Веденеева В.Т. Противоборство революционного и реформаторского течений в истории польского рабочего движения и современная идеологическая борьба. Рукопись кандидатской диссертации. М., 1985.

4. Гришин Я.Я. Истоки кризисов. Казань, 1991.

5. Калугина Т.Г. Политическая оппозиция в Польше. 1956—1980. Рукопись кандидатской диссертации. Иркутск, 1998.

6. Козин 3. Польское общество в условиях форсированной индустриализации // Классы и социальные слои: исторические судьбы. СССР и Восточная Европа в 1920—1960-е годы. XX в. М., 1990.

7. Колаковский Л. Посреди движущихся руин // Системы советского типа в Восточной Европе. М., 2000.

8. Краткая история Польши. С древнейших времен до наших дней. Отв. ред. В.А. Дьяков. М., 1993.

9. Лойко Л.В. Политическая борьба в Польше (1970—1980-е годы). Минск, 1995.

10. Лыкошта Л.С. Дискуссии о социализме в Польше // Системы советского типа в Восточной Европе. М., 2000.

11. Лыкошина Л.С. К вопросу об истории и современности польской правицы. М., 1991.

12. Орехов А.М. События 1956 г. в Польше и кризис польско-советских отношений // Советская внешняя политика в годы «холодной войны» (1945—1985): новое прочтение. Отв. ред. Л.Н. Нежинский. М., 1995.

13. Орехов А.М. Советский Союз и Польша в годы «оттепели»: из истории советско-польских отношений. М., 2005.

14. Польша-СССР. 1945—1989: избранные политические проблемы, наследие прошлого. Отв. ред.: Дурачиньски Э., Сахаров А.Н. Москва, 2005.

15. Трощенков К.В. Основные проблемы европейской геополитики в представлении польской политической оппозиции в 1970—1980 гг. // Национальные отношения в новое и новейшее время: теория и политическая практика. Калининград, 2000.

16. Трубачев В. Крах операции «Полония». 1980—1981. М., 1983.

17. Филиппов Б.А. Политический портрет Леха Валенсы. М., 1992.

18. Юсупов Р. Р Польская интеллигенция в период народной демократии. 1944—1980 гг. Казань.

19. Баева И. Източна Европа след Сталин. 1953—1956. София, 1995.

20. Bauman Z The Second Generation Socializm // Political Opposition in One-Party State. Edited by L. Schapiro. London, 1972.

21. Bernhard M.H. The Origins of Democratization in Poland. New York, 1993.

22. Bromke A. Poland // The Hungarian Revolution of 1956 in Retrospect. Boulder, 1978.

23. Huszczo A. Public Opinion in Poland // Public Opinion in European Socialist Systems. Edited by W.D. Connor and Z.Y. Gitelman. New York-London, 1977.

24. Karpiński J. Count-down: The Polish Upheavals. New York, 1982.

25. Poland by Antoni Dudek, Andrzej Paczkowski // A Handbook of the Communist Security Apparatus in East Central Europe. 1944—1989. Edited by Krzysztof Persak and Łukasz Kaminski. Warsaw, 2005.

26. Raina P. Political Opposition in Poland. 1954—1977. London, 1978.

27. Starski S. Class Struggle in Classless Poland. Boston, 1982.

28. Szymański A. Class Struggle in Socialist Poland. New York, 1984.

29. Tomczak F., Gorzelak E. Agrarian policy and agricultural planning. Warsaw, 1977.

30. Alberska M. Ośrodki emigracji polskiej wobec kryzysów politycznych w kraju (1936—1981). Wrocław, 2000.

31. Bauman Z. O frustracji i kuglarzach // Kultura (Paryż), 1968, № 12.

32. Bielak F., Korczyk H. Wybrane zagadnienia z genezy i działalności grup antysocjalistycznych w Polsce w latach 1975—1981. Warszawa, 1983.

33. Bolesta-Kukułka K. Gra o władzę a gospodarkę. Polska 1944—1991. Warszawa, 1992.

34. Brzostek B. Życie codziennie w przedzień Marca // Marzec 1968. Trzydzieści lat później. T. 1. Pod red. M. Kuli, P. Osęki i M. Zaremby. Warszawa, 1998.

35. Byszewski P. Konspiracyjna organizacja "Ruch" // Glaukopis, 2003, № 1.

36. Ceranka P. (Nie)zapomniany Klub Krzywego Kola. В личном архиве автора.

37. Ceranka P. Sprawa o kryptonimie "Kwadrat". В личном архиве автора.

38. Ceranka P. Zamknięcie Klubu Krzywego Koła. Zeszyty historyczne, 2006, zesz. 158.

39. Co nam zostało z tych lat... Opozycja polityczna 1976—1980 z dzisiejszej perspektywy. Pod red. J. Eislera. Warszawa, 2003.

40. Courtois S., Werth K., Panne J.-L., Paczkowski A., BartosekK., Margolin J-L. Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania. Warszawa. B. d.

41. Daśko H. Śmierć najbardziej niepotrzebna // Gazeta Wyborcza, 2006.09.09.

42. Drewnowski J. Rozkład i upadek sowietyzmu w Polsce. Lublin, 1991.

43. Dudek A., Gryz R. Komuniści i Kościół w Polsce (1945—1989). Kraków, 2003.

44. Eisler J. Marzec 1968. Geneza. Przebieg. Konsekwencje. Warszawa, 1991.

45. Eisler J. Polski rok 1968. Warszawa, 2006.

46. Eisler J., Trepczyński S. Grudzień’70. Wewnątrz "Białego Domu". Warszawa, 1991.

47. Fiałkowska B. Sumienie narodu? Sprawy i ludzie kultury w Polsce Ludowej. Wrocław, 1985.

48. Friszke A. Nauki Października w myśli politycznej środowisk opozycyjnych 1956—1980 // Więź, 1992, № 6.

49. Friszke A. Oaza na Kopernika. Klub inteligencji katolickiej. 1956—1989. Warszawa, 1997.

50. Friszke A. Opozycja polityczna w PRL. 1945—1980. Londyn, 1994.

51. Friszke A. Polska. Losy państwa i narodu. 1939—1989. Warszawa, 2003.

52. Gawin D. Potęga mitu. O stylu politycznego myślenia pokolenia Marca 68 // Marzec 1968. Trzydzieści lat później. T. 1. Pod red. M. Kuli, P. Osęki i M. Zaremby. Warszawa, 1998.

53. Gędek M. Przełom. Polska 1976—1991. Lublin, 2002.

54. Holzer J. Solidarność, 1980—1981: Geneza i historia. Warszawa, 1983.

55. Jan Z. Cena myślenia // Kultura (Paryż), 1966, № 7—8.

56. Jarosz D. Polacy a stalinizm. 1948—1956. Warszawa, 2000.

57. Jedlicki W. Chamy i żydy. Kultura (Paryż), 1962, № 12.

58. Jordan Z. Ideologia lewicy marksistowskiej // Kultura (Paryż), 1957, № 1—2.

59. Jordan Z. Odwrót od Października // Kultura (Paryż), 1957, № 12.

60. K.T. Toeplitz. Zniewolony umysł // Nie, 2006, № 26.

61. Kamiński Ł. Polacy wobec nowej rzeczywistości. 1944—1948. Toruń, 2000.

62. Karpiński J. Ustrój komunistyczny w Polsce. Warszawa, 2005.

63. Kersten K. Marzec 1968 a postawy intelektualistów wobec komunizmu // Marzec 1968. Trzydzieści lat później. T. 1. Pod red. M. Kuli, P. Osęki i M. Zaremby. Warszawa, 1998.

64. Kochanowicz J. Marzec 1968 i życie intelektualne Uniwersytetu // Marzec 1968. Trzydzieści lat później. T. 1. Pod red. M. Kuli, P. Osęki i M. Zaremby. Warszawa, 1998.

65. Kossecki J. Geografia opozycji politycznej w Polsce w latach 1976—1981. Warszawa, 1983.

66. Łętowski M. Ruch i koło ZNAK. 1957—1976. Katowice, 1998.

67. Lipski J.J. KOR. Londyn, 1983.

68. Machcewicz P. Władtysław Gomułka. Warszawa, 1995.

69. Micewski A. Współrządzić czy nie kłamać? PAX i Znak w Polsce 1945—1976. Warszawa, 1981.

70. Młyniec E. Rola robotników w konfliktach politycznych w Polsce Ludowej w latach 1948—1980 // Ideologiczne, społeczne i polityczne podłoże konfliktów społecznych w Polsce i Jugosławii. Wrocław, 1991.

71. Modzelewski E. Import kontrrewolucji. Warszawa, 1982.

72. Müller A. Geneza powstania Ruchu Młodej Polski (1969—1979) // Studia i materiały. Z dziejów opozycji i oporu społecznego. Pod red. L. Kamińskiego. Т. II. Wrocław, 1999.

73. Opozycja i opór społeczny w Łodzi 1956—1981. Pod red. K. Lesiakowskie-go. Warszawa, 2003.

74. Opozycja i opór społeczny w Polsce (1945—1980). Materiały konwersatorium z 20 lutego 1991 r. Redakcja: A. Friszke i A. Paczkowski. Warszawa, 1991.

75. Opozycja w PRL. Słownik biograficzny. 1956—1989. T. 1. Warszawa, 2000.

76. Opozycja w PRL. Słownik biograficzny. 1956—1989. T. 2. Warszawa, 2002.

77. Opozycja w PRL. Słownik biograficzny. 1956—1989. T. 3. Warszawa, 2006.

78. Persak K. Sprawa Henryka Hollanda. Warszawa, 2006.

79. Pobóg H. Chrześcijaństwo a marksistowski socjalizm czyli "Polski kształt dialogu" // Krytyka, 1983, ą 13—14.

80. Ptasiński J. Drugi zwrot. Gomułka u szczytu powodzenia. Warszawa, 1988.

81. Rykowski Z., Władyka W. Polska próba. Październik’56. Kraków, 1990.

82. Siwek A. Uniwersytet Warszawski w marcu’68. Warszawa, 1989.

83. Sołtysiak G. Żołnierze Partii // Gazeta Wyborcza, 11.12.93.

84. Sonntag S. Rola komandosów w ruchu studenckim 1968 roku // Studia i materiały. Z dziejów opozycji i oporu społecznego. Pod red. Ł. Kamińskiego. Т. II. Wrocław, 1999.

85. Stola D. Kampania antysyjonistyczna. Warszawa, 2000.

86. Strzembosz T. Polacy w PRL: sprzeciw, opozycja, opór (Zachowania opozycyjne w systemie totalitarnym) // Arkana (Kraków), 2000, № 5.

87. Szczurkowski R. Kluby inteligencji // Robotnik (Londyn), 1956, № 12.

88. Szczurkowski R. Oblicze młodego pokolenia polskiego (z dziejów ruchu klubowego) // światło, rok XIII, maj-lipiec 1959.

89. Tarniewski M. [Karpiński J] Płonie komitet (grudzień 1970 — czerwiec 1976). Warszawa, 1988.

90. Tomaszewski E. Młodzież wiejska i jej organizacje w Polsce Ludowej // Młodzież i związki młodzieży w czterdziestoleciu PRL. Warszawa, 1987.

91. Walczak J. Ruch studencki w Polsce. 1944—1984. Wrocław-Warszawa-Krakow, 1990.

92. Ważniewski W. Polityczne i społeczne problemy rozwoju Polski Ludowej. 1944—1985. Zarys historii. Warszawa, 1989.

93. Wiatr J. Kryzysy społeczno-polityczne w Polsce Ludowej a zagadnienie władzy państwowej // Kryzysy społeczno-polityczne w Polsce Ludowej. Geneza, charakter i sposoby przezwyciężania. Pod. red. naukową A. Czubińskiego. Warszawa, 1983.

94. Widerszpil S. Skład polskiej klasy robotniczej. Warszawa, 1965.

95. Wilcz-Grzędzińska E. Klub Krzywego Koła // Tygodnik Demokratyczny, 1989, № 3.

96. Władyka W. Na czołówce. Prasa w październiku 1956 roku. Warszawa-Łódź, 1989.

97. Wokół Praskiej wiosny. Pod red. Ł. Kamińskiego. Warszawa, 2004.

98. Wydarzenia czewcowe w Poznaniu w 1956 r. Pod red. E. Makowskiego. Poznań, 1981.

99. Zabłocka-Skupieńska D. Kluby inteligencji. 1955—1957 // Chrześcijanin w swiecie. Zeszyty ODiSS. X. 1986, № 157.

100. Zabłocki J. "Lewicowa" skaza "Tygodnika Powszechnego" // Arcana (Krakow), 1999, № 6.

101. Zaremba M. Biedni Polacy 68. Społeczeństwo polskie wobec wydarzeń marcowych w świetle raportów KW i MSW dla kierownictwa PZPR // Marzec 1968. Trzydzieści lat później. T. 1. Pod red. M. Kuli, P. Osęki i M. Zaremby. Warszawa, 1998.

102. Zaremba M. Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce. Warszawa, 2001.

103. Zaryn J. Dzieje kościoła katolickiego w Polsce (1944—1989). Warszawa, 2003.